|
ÇOCUĞUMU
"CHAT" BAŞINDAN KALDIRAMIYORUM
Bilgisayarların yaygınlaşması, bilgisayar oyunlarının çoğalması
çocukları bilgisayar başına çekmeye çoktan başlamıştı. Son zamanlarda
ise, Internetin günlük yaşama girmesi sanal ortamda iletişim olanaklarının
artması hepimizi ve çoğunlukla da çocukları bilgisayar başına
adeta bağladı. Milyonlarca lira ödenerek alınan bilgisayarların
yalnızca chat (sohbet), oyun, surf (Internette gezinti) amacıyla
kullanılması ise anne babaları endişelendirmeye başladı. "Çocuğum
eve gelir gelmez bilgisayar başına oturuyor, yemek yemeyi bile
unutuyor ya da yemeğini bilgisayar başında yiyor. Kiminle konuşuyor,
ne oynuyor... gibi sorular uzayıp gidiyor." Bu durum ise anne
babaları endişelendirebiliyor.
Çok iyi bilinmelidir ki, bilgisayar kullanmak ya da Internetten
faydalanmak tek başına kişinin yaşamına asla olumsuz etkide bulunmuyor.
Olumsuz etki ancak kişinin bilgisayarı veya Interneti ya da chat
gibi iletişim araçlarını yanlış kullanması sonucu ortaya çıkabiliyor.
Öyleyse, bilgisayar oyunları, chat ya da Internette geçirilen
zamanın çok fazla olduğuna nasıl karar verebiliriz?
Eğer bilgisayar başında geçirilen zaman kişinin yaşamında bazı
güçlükler yaşamasına, örneğin derslerinde başarısız olmasına,
sosyal yaşamdan uzaklaşmasına neden oluyorsa, bu durumda bilgisayar
başında çok fazla zaman geçirildiği düşünülebiliyor.
Çocuklar chat yapmayı neden tercih ediyor?
Sanal ortamda kurulan arkadaşlıkların çekiciliği nedir?
Kuşkusuz her çocuğun, gencin, bireyin "chat" yapma, bilgisayar
oyunu oynama ve Internette gezinme nedeni birbirinden farklıdır.
Anne babalar bu durumu değerlendirirken çocuğun farklılığını ve
biricikliğini göz önünde bulundurmalıdırlar. Öte yandan, Internet,
chat, bilgisayar oyunları hatta cep telefonları gibi teknoloji
harikası araçlar ve hizmetleri çekici kılabilecek ortak konulardan
da bahsedilebilir.
- İletişim kurmada kolaylık sağlıyor: Chat günlük yaşamda kolay
iletişim kuramayan çocuk ya da gençlere iletişim ve bir çok
kişiyle tanışma olanağı sunuyor. Sanal ortamda bireyler kendilerini
daha kolay ifade edebiliyorlar. Günlük yaşamda kendilerini ifade
etmekte güçlük çekenler bile sanal ortamda kendileri veya başkaları
ya da tanınmak istedikleri gibi olabiliyorlar.
- Sosyal ortam sunuyor: Interaktif araçlar (iletişim araçları)
aracılığıyla sunulan iletişim olanağı bireylere bir gruba ait
olduklarını hissettiriyor. Bireyler üye oldukları gruplar içinde
bir yerleri olduğunu hissediyorlar. Bu durum günlük yaşamda
iletişim kurmada ve sosyal ortamlara katılmada güçlük yaşayan
bireylere kolaylıklar sağlıyor. Bireyler bu gruplar içinde onaylandıklarını,
kabul edildiklerini hissediyorlar.
- İnsanlarla daha yakın ilişkiler kurmayı sağlayabiliyor: Internetin
sunduğu iletişim olanağı bireyleri günlük yaşamda olduğundan
daha çok yakınlaştırabiliyor. Bireyler bu ortam içinde içlerinden
geldiği gibi iletişim kurup yakınlaşabiliyorlar. Internette
yüzünü görmedikleri insanlarla dertleşmek daha kolay olduğu
için bireyler daha derin ilişkiler kurabiliyorlar.
- Çocuk ya da genç, olmak istediği kişi gibi davranabiliyor:
Internet aracılığıyla hayallerindeki kişi olmak çok kolay. Bir
insan, sosyal ilişkiler kurmada zorlanan, utangaç ya da yeterince
kendine güvenli olmayan biri olsa bile, Internet ortamında olmak
istediği kişi gibi davranabiliyor.
- Ucuz ve uzun süre ve birçok kişi ile aynı anda iletişim imkanı
sunuyor: Internet özellikle arkadaşları ile sürekli iletişim
içinde olmaya bayılan ergenler için telefondan daha ucuz ve
uzun iletişim olanağı sunuyor. Böylece çocuk ya da gençler aynı
anda birçok arkadaşı ile birlikte iletişim kurma olanağını daha
ucuza bulabiliyor.
- Gerçeklerden kaçabilmeye yarıyor: Bilgisayar oyunları ya da
Internet üzerinden sunulan içerik çok renkli, hızlı, görsel
ve işitsel efektler tarafından zenginleştirilmiş olduğu için
çocuğun ya da gencin, bilgisayar başında keyifli uzun zaman
geçirmesine yardımcı oluyor. Bu da günlük sıkıntılar ya da sorunlardan
uzaklaşmak isteyen çocuk ve gençleri bilgisayar başına çekiyor.
Son zamanlarda psikoloji alanında yapılan araştırmalar, Internette
çok fazla zaman geçiren bireylerin, Internetten uzaklaştıklarında
ya da uzaklaştırıldıklarında bağımlı insanlarda görülen çekilme
etkilerine benzer belirtilerin görüldüğünü göstermekle birlikte
henüz "Internet Bağımlılığı " diye bir hastalıktan tam olarak
bahsedilemeyeceğini söylüyor. Amerika'da yapılan çalışmalara
göre bugün 47 milyon insan Internet kullanıyor ama bunların
yalnızca %5-10 kadarının Internet bağımlısı olduğu gözleniyor.
Aşırı Internet Kullanımı hakkında genel olarak iki görüş öne
çıkıyor:
- Teknoloji Bağımlılığı:
Bilgisayar, bilgisayar oyunları, telefon gibi teknolojik
gelişmelerin sunduğu hizmetler, zengin görsel ve işitsel içerik
sunuyor, her şeye hızla ulaşılabiliyor. Bu gibi hizmetler
yoluyla zengin bir öğrenme ortamı sunuluyor öte yandan sunulan
içeriğin hızlı, ani, beklenmedik formatlarda, düzensiz bir
akış içinde olması çocuğun ya da bireyin dikkatini uzun süre
bilgisayarda tutmasına yarıyor.
- Bağımlılığa Yatkın Kişilik Yapısı:
Psikolojik sorunların görünen yüzü olarak da değerlendirilebilecek
Internet ve chat bağımlılığı aslında bize bağımlı kişilik
hakkında ipuçları sunabiliyor. O nedenle chat başından ayrılmayan
çocuğun kişilik özelliklerinin değerlendirilmesi önemli. Internette
çok fazla vakit geçiren bireylerin daha çok hassas, yalnız,
çabuk sıkılan, içe-dönük, kendine güveni az olan, bağımlılık
geçmişi ya da yatkınlığı olan bireyler olduğu üzerinde duruluyor.
Neler Yapılabilir:
- Sanal yerine doğal ortam:
Çocuklarınızı arkadaşları ile doğal yollardan görüşmeleri
için yönlendirebilir, onlara yeni olanaklar yaratabilirsiniz.
Yaz kampları, hafta sonu doğa yürüyüşleri, evde ve bahçede
yapılabilecek etkinlikler, hobiler, spor karşılaşmalarının
izlenmesi gibi aktif ve doğal etkinliklere katılmasına yardımcı
olabilirsiniz.
- Spora yönlendirme:
Spor çocuklar ve gençlerin fiziksel, zihinsel, ruhsal ve
sosyal gelişimleri için son derece gerekli bir aktivitedir.
Çocuğunuza uygun bir spor çalışması seçebilir ve haftanın
2-3 gününü spor yaparak geçirmesini sağlayabilirsiniz.
- Arkadaşlık ilişkileri desteklenmeli:
Çocuğunuzun arkadaşlık ilişkilerini desteklemeniz, O'nu,
varolan arkadaşlık ilişkilerini sürdürmek ve yeni arkadaşlık
ilişkileri kurması için yüreklendirecek, böylece çocuğunuz
bilgisayarda çok uzun ve gereksiz zaman geçirmek yerine arkadaşları
ile olmayı seçecektir.
- Sosyal Beceri Eğitimi:
Çocuklar ve gençler kendi akran grupları içinde iletişim
kurmaya özendirilebilir. Eğer çocuk ya da genç iletişim kurmada,
iletişimi başlatmada ve sürdürmede güçlük çekiyorsa, sosyal
beceri eğitimlerinden faydalanılabilir. Bu konuda çocuğunuza,
okulunda bulunan psikolojik danışman yardımcı olabilir ya
da "Sosyal Beceri Eğitim Grupları" yapan özel psikolojik danışmanlık
merkezlerinden yardım alınabilir.
- Profesyonel Yardım:
Bunları yaptığınız halde çocuğunuzun giderek bilgisayar oyunlarına,
bilgisayarda sohbet etmeye bağımlı bir hale geldiğini gözlüyorsanız
ve bu durum çocuğunuzun okul başarısını, sosyal yaşamını olumsuz
etkiliyorsa, bir psikologtan yardım alabilirsiniz.
- Internet Kullanım Sözleşmesi:
Aile Çocuk Internet Kullanım Sözleşmesi, bilgisayar
ve Internetin çocuklarınız tarafından etkili bir biçimde kullanılmasına
yardımcı olabilir.
- Aileler İçin Internet Kullanım Önerileri:
Bilgisayar ve Internette geçirilen zamanın sınırlandırılması,
bilgisayar herkesin bulunduğu odaya konması gibi basit önlemler
çocuğunuza etkili bilgisayar kullanma alışkanlığı
kazandırmaya yardımcı olabilir.
Kaynaklar
http://www.netaddiction.com/parents.htm
http://abcnews.go.com/sections/living/DailyNews/netaddiction_chat.html
http://netculture.about.com/gi/dynamic/offsite.htm?site=http%3A%2F%2Fwww.rider.edu%2Fusers%2Fsuler%2Fpsycyber%2Fcybaddict.html
http://netculture.about.com/gi/dynamic/offsite.htm?site=http%3A%2F%2Fwww.usatoday.com%2Flife%2Fcyber%2Ftech%2Fctb096.htm
http://www.netaddiction.com/articles/symptoms.htm
http://www.chem.vt.edu/chem-dept/dessy/honors/papers/ferris.html
http://mentalhealth.about.com/library/weekly/aa092997.htm
http://www.findarticles.com/cf_dls/m1175/n2_v31/21280057/print.jhtml
http://www.islandscene.com/internet/1997/970101/stuck/
http://www.addictionrecov.org/wrkguide_www.htm
http://www.addictions.com/internet.htm
http://content.techweb.com/wire/news/aug/0813addict.html
http://www.addictionrecov.org/intwhat.htm
Yazarın Biyografisi
Şule Çelik, Hacettepe Üniversitesi,
Edebiyat Fakültesi, Psikoloji Bölümünden mezun oldu. Hacettepe
Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Psikolojik Danışma ve Rehberlik
Bölümünden yüksek lisans derecesi aldı. Milli Eğitim Bakanlığı'na
bağlı Rehberlik ve Araştırma Merkezlerinde ve Liselerde Psikolojik
Danışman olarak çalıştı.
Bu çalışmaların ardından egitim.com'da,
İçerik Sorumlusu olarak göreve başlayan Şule Çelik, halen Orta
Doğu Teknik Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitim Psikolojisi
Bölümü'nde doktora öğrencisidir ve tez aşamasında olan doktora
çalışmalarını tamamlamak üzeredir.
|