BOYLER
HESABI Genel olarak
yapılarda sağlanması gereken sıcak su ihtiyaç değeri 60 ˚C’ dir. Sistem
tasarımında bu değer esas olarak alınır. Boyler hesabı ile ilgili
çizelgelerde verilen değerler en yüksek ani değeri göstermekte ve günün diğer
saatlerinde ihtiyaç daha az olmaktadır. Merkezi sistemlerde, sistemin
beslediği kullanma yerlerinin hepsinin aynı anda çalışma olasılığı çok düşüktür.
Yani bir apartmandaki tüm duş, lavabo ve eviyelerin aynı zamanda diliminde
açık olması çok düşük bir olasılıktır. Bu iki faktör göz önüne alınarak
“kullanma eşzaman faktörü” tariflenmiştir. Merkezi
Sistemlerde Sıcak Su İhtiyacı = Ani Toplam İhtiyacı x Kullanma Eşzaman
Faktörü Gerekli
Boyler Hacmi = Sıcak Su İhtiyacı x Depolama Faktörü Depolama faktörü yapının
karakterine bağlıdır. Boyler büyüklükleri standart olduğundan, bulunan hacme
en yakın standart seçilmelidir. Boyler ısıtıcı serpantin gücü aşağıdaki
formülle bulunur: Q = mss x c x (tç – tg) Q : Boyler ısıtıcı serpantin gücü
(kullanma sıcak suyu yükü yani merkezi ısıtma Sistemine gelen yük) (kcal/h) mss : Sıcak su ihtiyacı (lt/h) c : Suyun özgül ısısı (1 alınır; suyun
yoğunluğu : 1 kg/l ; özgül ısı : 4,2
kj/kg˚C) tç : Su çıkış sıcaklığı (60˚C) tg : Su giriş sıcaklığı (10˚C) Bu hesaplanan değer,
aynı zamanda, kullanma sıcak suyu dolayısıyla merkezi ısıtma sistemine gelen
yükü de ifade etmektedir. Genelde yukarıdaki
formül kullanılır. Fakat birim dönüşümü yapıldığında şu formül de ortaya
çıkar: Q = mss x c x ρ x (tç – tg) Q : Boyler ısıtıcı serpantin ısı gücü
(kW) mss :
Sıcak su ihtiyacı (lt/sn) c : Suyun
öz ısısı (4,2 kj/kg˚C ) ρ :
Suyun yoğunluğu (1 kg/lt) tç :
Su çıkış sıcaklığı (60˚C) tg :
Su giriş sıcaklığı (10˚C) Serpantin yüzey miktarı ise:
Q F = ——————
(m2)
K . Δtm |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
K . Δtm değeri
90/70 ˚C sıcak su için kireçlenme ve emniyet faktörleri de göz önüne
alınarak 11-17 kW/m2 ; 0,1
basınçlı buhar için ise 45 kW/m2 olarak alınabilir. Örnek: Özel bir konutun banyolarında: Bodrum
katta 1 lavabo Zemin
katta 2 lavabo, 1 çamaşırlık
eviyesi, 1 duş, 1 küvet Birinci
katta 1 lavabo, 1 çamaşırlık
eviyesi, 1 küvet Çatı
katında 1 lavabo, 1 duş
bulunmaktadır. Buna göre tesisat
cinsinin katsayısı ile tesisattan kaç adet olduğu çarpılır. Fakat bu
örnekteki konutta birden fazla lavabo, çamaşırlık eviyesi, duş ve küvet
bulunduğu ve bunların hepsinin aynı anda kullanılma olasılığı çok düşük
olduğu için her bir tesisat için: 1) Birinci
tesisatın %100 ‘ü alınır. 2) Aynı
cinsten iki adet varsa bunun da %20 ’si alınır. (Yani genel toplam 0,60
katsayısı ile çarpılır.) 3) Aynı
cins her tesisat için %20’si alınmaya devam edilir. Çıkan sonuçla da
cihazların hepsi birden devreye girmediği için özel konutlar için kullanma
katsayısı olan 0,60 çarpılır. Bu, tek tek yapılabileceği gibi tesisat
cinsinin toplamı alınıp, sonrasında kullanma katsayısının Çarpımı ile de elde
edilebilir. Sonuç değişmeyecektir. Tesisatın
cinsi Adet Su
sarfiyatı (lt/h) Toplam
su sarfiyatı (lt/h) Küvet(banyo) 2 x 250 = 500 x 0,60* = 300
Duş 2 x 250 = 500 x 0,60* = 300
Lavabo(özel)
5 x 7,5 = 37.5 x 0,60* = 22,5 Çamaşırlık
eviyesi 2 x 70 = 70 x 0,60* = 42 Toplam Qt: 664,5 (*) Tüm tesisatın aynı anda kullanılma olasılığı
çok düşük olduğu için birden fazla sayıya sahip aynı cins tesisatın
ikincisinin %20’si alındı. Kullanma kat sayısı : 0,30
Isıtma
yükü (lt / h) : 664,5 x 0,30 = 199,35 lt/h tç : Su çıkış
sıcaklığı (60˚C) tg : Su giriş
sıcaklığı (10˚C) Isıtma
yükü (kcal / h) : Q = mss x c (tç – tg)
= 199,35 x 1 x (60-10) = 9967,5 kcal/h |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Depo edilen miktar (lt/h), ısıtılan miktardan
(lt/h) biraz daha fazla olacağından : Depolama katsayısı : 0,70 Boyler kapasitesi (lt) : 199,35 x 0.70 = 139,545
lt Vb : 200 lt/h kapasiteli 1 adet çift cidarlı
boyler seçilmiştir.
Boyler Kapasitesi ( Boyler Hacmi ve Isı Yükü ) Hesaplaması ( ˚C ‘ta Sıcak Su Sarfiyatı [lt/h] ) Apartman
(Konut) Hastane Otel Fabrika Konut (Özel) Okul (Yatılı) Özel Lavabo 7,5 7,5 7,5 7,5 7,5 7,5 Genel Banyo 5-15 20 30 40 - 50 Banyo 150-250 250 250 - 250 - Duş 250 250 250 750 250 250 Mutfak Eviyesi 35 70 70 70 35 35 Çamaşırlık Eviyesi 70 75 75 - 70 - Bulaşık Makinesi 40 200-400 200-600 75-300 40 75-300 Kullanma Katsayısı 0,30 0,25 0,25 0,40 0,30 0,40 Depolama Katsayısı 1,25 0,6 0,8 1,0 0,7 1,0 Boyler Serpantin Yüzeyleri [m2] BOYLER
HACMİ (LİTRE) ISITILAN
SUYUN EN YÜKSEK SICAKLIĞI 40
˚C 50
˚C 60
˚C 100 0,20 0,34 0,56 150 0,30 0,50 0,84 200 0,40 0,67 1,12 250 0,50 0,84 1,39 300 0,60 1,00 1,67 400 0,80 1,34 2,22 500 1,00 1,67 2,78 600 1,20 2,00 3,34 800 1,60 2,67 4,45 1000 2,00 3,34 45,56 1250 3,00 5,00 8,34 2000 4,00 6,70 11,12 2500 5,00 8,40 13,89 3000 6,00 10,00 16,67 4000 8,00 13,40 22,23 Not : Yukarıdaki yüzeyler bir saatlik bir ısıtma müddeti için
hesaplanmışlardır. Farklı ısıtma müddetleri için cetveldeki yüzeylerin
seçilen ısıtma müddetine bölünmesi lazımdır. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Boylerler TS 736 / 8
- 4 Normlarına uygun olarak 150 l. ile 5.000 l. Kapasitelerde çift cidarlı veya
serpantinli sıcak su üreticisi olarak imal edilirler. KAYNAKLAR 1) Kalorifer
Tesisatı Proje Hazırlama Teknik Esasları, TMMOB Makine Mühendisleri Odası,
Yayın No: 84 2) Kalorifer
Tesisatı, ISISAN Çalışmaları No:70 3) Çeşitli
ISISAN Çalışmaları 4) Buderus,
Handbuch für Heizung und Klimatechnik, 1975 5) ASHRAE
Handbook, Fundamentals, 1993 6) Handbook
of HVAC Design, N. R. Grimm, R. Rosaler, Mc. Graw Hill, 1990 |