DOĞALGAZ SİSTEMİ

Türkiye’ye 1997 yılında gelişi ile birlikte ısıtma sektöründe büyük bir değişiklik yaşanmıştır. Doğalgaz sadece bir yakıt değil, aynı zamanda yeni bir teknoloji olarak gelmiştir.

Doğalgazın temiz bir yakıt olması, kurum pis pas yaratmaması, kazan dairelerini başka boyutlara getirmiştir. İnsanlar fayans kaplı temiz kazan dairelerini kullanır hale gelmişlerdir. Temizlik ve ekonomikliğin yanında tam otomatik kontrol sayesinde kolay işletmenin keyfi yaşanmıştır. Bir profesyonel işletmeci olmaksızın ısıtma sisteminin bütün bir mevsim kendi kendine çalışması alışılmışın dışında bir konfor oluşturmuştur.

Doğalgaz aynı zamanda büyük bir iş alanı yaratmıştır. Doğalgaz taahhüt işinden, doğalgazlı cihazların üretimi, ithali ve pazarlamasına kadar önemli bir iş alanı doğmuştur. Yeni teknolojiler ve ekipmanlar kullanılmaya başlanmıştır. Enerji ekonomisi daha ön plana çıkmış, insanlar enerji ekonomisi sağlayacak malzeme, cihaz ve ekipman için yatırım yapmaya başlamışlardır. Yurdumuza giren 1 m3 doğalgaz 1 USD milli gelir artışı sağlamaktadır. Bu rakam yıllık milli gelirimizin %3.2'sine karşı gelmektedir. 1995 yılından itibaren talep arzın üzerindedir. Özellikle otoprodüktör ve kogenerasyon alanlarında doğal gaza olan talep Türkiye'nin temin edebildiği gazın çok üzerindedir.

Lpg ile Doğalgaz Sistemleri Arasındaki Farklar

Gaz yakıtın ekonomikliği, temizliği ve kolaylığı anlaşıldıktan sonra, doğalgazın ulaşmadığı bölgelerde LPG için yeni bir pazar oluşmuştur. Son yıllara kadar domestik alanda pişirme ve kullanma sıcak suyu üretiminde ve sınırlı ölçüde sanayide kullanılan LPG ısıtma sektöründe yeni bir pazara kavuşmuştur. Dökme LPG kullanımı hızla artmaktadır. Doğalgazın rekabeti ile domestik alanda azalan talebin çok üzerinde ısıtma sektöründe LPG talebi oluşmuştur. Doğalgazın belirli disiplin ve standartlar çerçevesinde kullanılmasına karşılık, merkezi LPG tesisatında bir standart, kural ve otorite boşluğu yaşanmaktadır. Doğalgazın avantajları ve önemli özellikleri, burada kısaca ve toplu olarak verilecektir. Doğalgaz havadan hafiftir. Bu özelliği tesisatın yapımında ve emniyet sistemlerinin tasarımında önemlidir.

Dikkat Edilmesi Gerekenler

Doğalgaz zehirli değildir. Sadece diğer yakıtlar gibi yanma ürünleri zehirlidir. Uygun bir baca sistemi bu tehlikeyi önler.

Doğalgaz, hava ile belirli oranlarda (%5-%15 arası) karışırsa, patlayıcı karışım oluşturur ve herhangi bir kıvılcım ile patlar. Sızıntı olmayacak bir tesisat yapılmalıdır.

Kazan üzerindeki emniyet elemanlarına büyük önem verilmelidir. Gerekli emniyet elemanları (ikinci emniyet selonoid valfi gibi) kullanılmalıdır.

Yüksek bloklarda kullanma sıcak suyumerkezi boylerle elde edilmeli, bireysel şofben kullanılmamalıdır. Aynı şekilde mutfakta elektrikli ocak kullanımı ile bina içi doğalgaz tesisatına gerek kalmamalıdır. Bunun yerine doğalgaz sadece kazan dairesine gidecek ve burada merkezi ısıtma ve sıcak su üretiminde kullanılacaktır.

Toplu komutlarda merkezi kızgın sulu ısıtma sistemi yerine doğalgaz haline blok bazında sıcak sulu kalorifer sistemi tercih edilmelidir.

Mevcut katı ve sıvı yakıtla kazanların kullanıldığı ısıtma sistemlerinin doğalgaza dönüştürülmesi söz konusu olduğunda, mevcut kazanın yeni bir doğalgaz kazanı ile değiştirilmesi genellikle daha ekonomiktir. Her ne kadar ilk yatırım maliyeti olarak dönüşüm daha avantajlı olarak görülse de, modern doğalgaz kazanlarının yüksek sistem verimi dolayısıyla aynı konforu çok daha az yakıtla sağlaması önemli bir yakıt gideri tasarrufuna neden olmaktadır. Değiştirilen kazanların cinsine bağlı olmakla birlikte, genellikle bir veya iki yıl içersinde yapılan yatırımın kendini amorti ettiği görülmektedir.

Yanma ürünleri içersinde kükürtoksitler, kurum ve is bulunmamaktadır; karbonmonoksit ve azotoksitler diğer yakıtlara göre daha azdır, fakat yanma sonunda baca gazları içinde %19 mertebelerinde çok yüksek su buharı bulunur.Su buharının yoğuşmaması için kazanda ve bacada önlem alınmalıdır.

Tüketilen doğalgaz miktarı sayaçtan okunduğundan kolayca ve güvenilir bir şekilde faturalanabilir. Kullanma sonrasında, sayaçtan okunan bilgiler görevliler tarafından özel makinelerine geçirilip, fatura çıkışı anında kullanıcıya iletilebilmektedir.

Yanma ürünleri içinde asit korozyonuna yol açan kükürtoksitlerin olmaması nedeniyle, baca gazı sıcaklıklarının düşürmek ve baca ısıl kayıplarını azaltmak mümkün olmaktadır. Doğalgaz kazanları daha yüksek verime sahiptirler. Böylece her büyüklükte konut ısıtması sistemi çözülebilir.

Doğalgazın Tanımı

Milyonlarca yıl önce yaşamış bitki ve hayvan artıklarının yeryüzü kabukları arasına gömülüp, basınç ve sıcaklık etkisiyle, kimyasal değişikliklere uğramasıyla oluşmuştur.

Doğalgazın Basıncı

Ana dağıtım şebekesi 20 bar basınç altında çelik borulardan, tali hatlar 4 bar basıncında polietilen borulardan (sokaktan binaya bağlantı yapılıp, servis kutusu ile son bulur) oluşur. Servis hattı dağıtım şebeksinden bina servis kutusuna kadar çekilen branş hattır. Bina servis kutusundan itibaren hat tüketici tarafından gerçekleştirilecektir.

Servis kutusunda bulunan regülatörde basınç 300.000 kcal/h kapasitesinin üzerinde konutlarda ısıtma amaçlı kazan dairesi bağlantılarında ve sanayi bağlantılarında 300 mbar, diğer bağlantılarda ise 22 mbar değerine düşürülmektedir.

Doğalgazın Özellikleri

Esas olarak metan (CH4) ve daha az oranda etan (C4H10) ve propan (C3H8) gibi hidrokarbonlardan meydana gelir.

Ayrıca bileşiminde azot (N2), karbondioksit (CO2), hidrojensülfür (H2S) ile Helyum (He) gazları da bulunabilir.

Doğalgaz zehirsizdir.

Emniyetli, patlama riski daha az olan bir gazdır.

Havadan hafiftir.

Isıl değeri hava gazına göre daha fazla, tüp gaza göre daha düşüktür.

Doğalgaz çevreyi kirletmeyen bir yakıttır.

Bakım ve işletme bakımından temiz bir gazdır.

Yakılması için ön hazy,ırlama ve depolama gerektirmez.

Doğalgaz yakıcıları insana gerek duymadan çalışırlar.

Isıl verim Buderus döküm kazanlarda %93-96'ya çıkabilmektedir.

Doğalgazın Yanma Özellikleri

Isıl değeri yüksek bir gazdır.

Alev boyu fuel-oil'e göre daha kısa, yanmayı tamamlamak için gereken zaman 0,4-0,6 s. mertebesinde olup kısadır. Bu nedenle ocak hacmi küçük kazanlar yapılabilir.

Ocak sıcaklığı yüksektir.

Doğalgazlı kazanlarda asıl ısı geçişi konveksiyonla olur.

Duman gazları içinde su buharı oranı yüksektir.

Gerekli hava fazlalığı düşüktür.

KAYNAKLAR

1) Mimarın Tesisat El Kitabı, ISISAN Çalışmaları No:238

2) Firma Katalogları

3) Çeşitli Isısan Çalışmaları