|
RADYATÖRLER Isı, çevreye ışınım (radyasyon) ve taşınım
(konveksiyon) yoluyla yayılır. 90/70˚C sıcak sulu ısıtma tesislerinde
ortalama yüzey sıcaklığı 80˚C olup, bu düşük sıcaklıktaki ışınım miktarı
azdır. Genellikle radyatörle ısının
%20-40 ‘ı ışınımla, geri kalanı taşınımla yayılır. Radyatör çeşitleri: a) a) Döküm
radyatör 1. 1. Hastane
tipi (Hilden) 2. 2. Kolonlu
tip b) b) Çelik
radyatör c) c) Panel
radyatör d) d) Alüminyum
radyatör Radyatörlerin ısıl güçleri üretici firmalar tarafından yaptırılan
standart deneyler sonunda (DIN 4704) belirlenir, sonuçlar firma
kataloglarında yer alır. Radyatörlerin karşılaştırılması “norm ısıl gücü” ne göre yapılır. Norm ısıl gücü:
90˚C su giriş sıcaklığı ve 70˚C su çıkış sıcaklığının bulunduğu
durumda, ortam sıcaklığının 20˚C ve basıncın 1 atmosfer (mutlak) iken
radyatörün verdiği ısı miktarıdır. Böylece radyatördeki su ile ortam havası
arasındaki ortalama sıcaklık 60˚C olur. Farklı sıcaklık ve basınç
şartlarında norm ısıl gücü düzeltilmelidir. Radyatörlerin
Karşılaştırılması (Konulara Göre)
1. 1. Kapladığı
hacim ve projeksiyon alanı 2. 2. Ağırlık Isıl
atalet ve montaj kolaylığı açısından... 3. 3. Su
hacmi Su hacmi ve ağırlığı fazla ise geç ısınıp geç soğurlar. En fazla su
hacmi dilimli çelik radyatörlerde bulunur. En ağırları döküm radyatörlerdir.
Ağırlık ve su hacminin getirdiği atalet dezavantajı sırasıyla döküm, çelik,
panel ve alüminyum radyatörlerdedir. Az su ağırlığı ve hacim ise termostatik
kontrole uygunluk açısından bir avantajdır. Su hacmi fazla ise genleşme
deposu da geniş olmalıdır. Çünkü depo için dikkate alınan su hacminin büyük
bir bölümü radyatörlerdedir. 4. 4. Ömür Korozyon (En iyisi döküm radyatördür. Ömrü 50 yıl, panel radyatörünki
ise 15-20 yıldır.) ve kireçlenme. 5. 5. Estetik 6.
6. Güvenlik |
|
7. 7. Toz
tutma ve temizlenebilme 8. 8. Basınca
dayanıklılık Normal
radyatörler 4 bar, özel üretimler 6 bar. 9.
9.
Gerekli ısıtma yüzeyi miktarı Aynı ısıyı, aynı şartlarda ne kadar küçük yüzeyle
verebiliyorsa ısıl tasarım o kadar iyidir (en iyisi kolonlu ve perkolon döküm
radyatörler, en fazla ısıtma yüzeyi ihtiyaç alüminyum radyatörlerdedir). 10. 10. Fiyat Birim ısı gücü fiyatı. Radyatör Seçiminde Yapılması Gerekenler 1. 1. Dubleks yapılardaki dikey bağlantı boşluklarında, yüksek tavanlı yapılarda ve merdiven boşluklarında ışınım oranı fazla olan yüksek radyatörler (döküm veya panel) kullanılmalıdır. 2. 2. Radyatörler pencere altına yerleştirilir. İyi yalıtılmış yapılarda daha az olduğundan büyük ısı gücü olan ve derinliği fazla olan radyatör tipleri seçildiğinde dilim sayısı az olacaktır. Bunun yerine örneğin PKKP tipi panel radyatör yerine PK tiplisi kullanılır. Seçilen radyatör pencere altına yayılmalıdır. 3. 3. Niş (pencere altındaki bölüm) içersine yerleştirilecek radyatörlerin yüksekliği, prapet yüksekliğinden en az 15 cm. daha az, yerden 7 cm. daha yüksek olmalıdır. Böylece radyatör üstü ile prapet arası en az 8 cm. olur. 4. 4. İşyerleri, okul, hastane gibi yerlerde toz tutmayan ve kolay temizlenebilen tip radyatörler seçilmelidir. 5. 5. Niş olmayan yerlerde ince tip radyatörler kullanılmalıdır. 6. 6. Radyatör pencere altına konamıyorsa, duvar önüne yerleştirilir ve yüksekliği de fazla olmalıdır. 7. 7. Yüksek yapılarda basınca dayanıklı tip radyatörler seçilir. 8. 8. Kombi cihazlı çelik radyatör kullanılan sistemlerde elektro kimyasal çift oluşumu meydana gelirse radyatör veya cihaz değiştirilmelidir (galvanik korozyon). 9. 9. Su geçiş direnci farklı radyatörler aynı devrede birlikte olamamalıdır (Döküm ve çelik radyatör birlikte). 10. 10. Radyatörlerin gruplanırken 30 dilimden fazlasının bir arada gruplanması pratik değildir. Uzun radyatörlere – 50 dilim de olsa – ters bağlantı yapılmamalıdır. Kapasite değişmez. Radyatörlerin Yerleştirilmesi 1. 1. Isı kaybı 250 W/m2 ‘yi geçiyorsa bu yüzey mutlaka alttan ısıtılmalıdır. En kritik olan yüzeyler pencerelerdir ve kontrolü yapılmalıdır. 2. 2. Büyük salonlarda birden fazla pencere varsa her pencere altına radyatörler dağıtılmalıdır. Eğer pencereler döşemeye kadar iniyorsa kısa tipli radyatörler seçilir ve pencere ile aralarında mümkün olduğunca büyük bir açıklık bırakılır. 3. 3. Radyatör sadece iç duvara monte edilebiliyorsa bu duvar, ısı kaybı en fazla olan dış duvara paralel olandır. Radyatör uzun ve ince tipli olmalıdır. 4. 4. Banyo ve mutfakta imkan varsa radyatör asılmalı, yüksek ve ince tipler tercih edilmelidir. Böyle bir olanak yoksa radyatör ısı gücünün hesaplanandan %10 fazlası seçilerek (konveksiyon alanı azaldığından) yükseğe asılır. |
|
5. 5. Klasik döküm radyatörler standartlarda döşemeden en az 70 mm. yukarı ve tavandan 40 mm. yukarıda, pratikte ise duvara 10 mm.(maksimum) yakınlıkta olabilir. Panel radyatörler ise duvardan yaklaşık 50 mm. açığa monte edilirler. 6. 6. Radyatör dış duvar önüne yerleştirilecekse arkasındaki duvar en az 3 cm. cam yünü veya eşdeğeri malzeme ile izole edilmesi yönetmelik gereğince zorunludur. Ayrıca izoleli kısım radyatör projeksiyon alanını her taraftan 15 cm. taşmalıdır (%3 tasarruf sağlanır). 7. 7. Radyatörlerin önüne raf konmamalı, önü pano ile kapanmamalıdır. Yoksa ısıl verimleri %3-15 mertebesinde düşer, konveksiyon alanı bozulur, ışınım engellenir. KAYNAKLAR 1. 1. Essential Building Services and Equipment, F. Hall, Henemann Newnes, 1998 2. 2. Sanitar Technik, Krammer Verlag, H. Feurich, 1993 3. 3. Mimarın Tesisat El Kitabı, ISISAN Çalışmaları No:238, 1999 4. 4. Demirdöküm Katalogları 5. 5. Demirdöküm Web Sayfası 6. 6. Firma Katalogları 7. 7. Çeşitli Isısan Çalışmaları 8. 8. İlgili Türk Standartları 9. 9. İlgili DIN Standartları |
|
|
|