( Kaynak göstermek koşulu ile alıntı yapılabilir. Daha fazla bilgi almak için iletişim bölümüne bakınız.)
T.C.
MARMARA ÜNİVERSİTESİ
FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
Meslek Lisesi Tesviye Bölümüne Öğrenci Seçiminde Psikoteknik Test Bataryası Geliştirme
Cahit CENGİZHAN
TEZ DANIŞMANI
Doç. Dr. Ülkü UZUNÇARŞILI
Teknoloji Eğitimi Ana Bilim Dalı
Yüksek Lisans Tezi
İstanbul 1997
Önsöz
Mesleki ve Teknik Eğitimin diğer eğitim türlerine göre daha pahalı olması, ara teknik eleman ihtiyacını karşılaması bu eğitime daha fazla kaynak ayrılmasını ve daha çok önem verilmesini gerektirmektedir. Bu da eldeki girdileri (öğrencideki mevcut olan bilgi, beceri, davranış, tavır ve tutumları, araç-gereci, binayı vb.) kaliteyi düşürmeden mümkün olan en az maliyetle işleyerek istenilen çıktılar elde etmekle mümkün olmaktadır. Ülkemizde de bu görevi endüstri meslek liseleri üstlenmiştir.Ancak, eğitim sistemimize bakıldığında mesleki teknik eğitimin pahalı olmasına rağmen gerek endüstri meslek liselerine, gerekse teknik eleman yetiştiren yükseköğretim kurumlarına öğrenci seçiminde, sadece bilgiye dayalı testlerin uygulandığı, ilgili alanın gerektirdiği becerileri ölçüp değerlendiren bir beceri ölçümü yapılmadığı görülmektedir. Dolayısıyla, ilgi ve yetenekleri doğrultusunda yönlendirilmemiş öğrenciler yüksek olan maliyeti daha da yükseltmektedirler. Bu maliyeti düşürmek için ise bilgi ve yrtenekleri ön plana çıkartan psikoteknik yöntemlerin etkin bir biçimde kullanılması gereklidir. Böylelikle maliyet düşerken öğrenci başarısı da artmış olacaktır.
Şimdiye kadar psikoteknik konusunda yapılan araştırmalara bakıldığında mesleki teknik eğitimde becerilerin ölçülmesi yolu ile öğrenci seçimi ve başarı değerlemesinde psikoteknik yöntemlerden yararlanma konusundaki azlık dikkat çekicidir. Bu sebeple; araştırma, alanında ilk olma özelliği taşımakta ve bundan sonra bu konuda yapılması gerekli araştırmaları hızlandıracağı umulmaktadır.
Özet
Mesleki teknik eğitimde yöneltme ve beceri ölçülmesine yönelik yapılan araştırmanın birinci bölümünde amaçlar, önem, varsayımlar, sınırlılıklar ile tanım ve kısaltmalar bulunmaktadır.
Konuyla ilgili literatür incelemelerinden oluşan ikinci bölüm mesleki teknik eğitimi, eğitimde ölçme ve değerlendirme ve psikoteknik ana başlıkları altında toplanmıştır.
Araştırma yöntemi ise üçüncü bölümde toplanmış, model, evren, örneklem, verilerin toplanması, işlenmesi ve yorumu anlatılmıştır.
Dördüncü bölümde araştırma sonucu elde edilen bulgular ve yorumlarına yer verilmiştir.
Beşinci ve son bölümde ise, sonuçlar bir araya getirilerek toplanmış ve önerilere yer verilmiştir.
Abstract
The research aimed to measure the Pscho-motor skills in the Technical and Vocational education has been carried out by Pscho technic batteries.In the first chapter aim of the research, problem and assumptions, limitations definitions and abbravations are stated.In the second chapter collected information and definitions related with Technical and Vocational Education, Measuring and Evalution in Education and Pscho- technic are indicated. In the third chapter the model of the research, population and sample group and data collecting system are defined. In the fourth chapter the findings and data collected are interpreted and related conclusion is indicated.
In the fifth chapter conculusion and suggestions are stated.
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ IIÖZET III
ABSTRACT IV
İÇİNDEKİLER V
ÇİZELGELER LİSTESİ VIII
ŞEKİLLER LİSTESİ IX
1. BÖLÜM 1
1.1. GİRİŞ 1
1.1.1. Problem Durumu 1
1.1.2. Problem Cümlesi 5
1.2. ARAŞTIRMANIN AMACI 6
1.3. ÖNEM 61.4. VARSAYIMLAR 71.5. SINIRLILIKLAR 8
1.6. TANIM VE KISALTMALAR 8
1.6.1. Tanımlar 8
1.6.2. Kısaltmalar 10
2. BÖLÜM İLGİLİ LİTERATÜR VE ARAŞTIRMALAR 11
2.1. EĞİTİM KAVRAMI 11
2.2. MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİM 11
2.2.1. Mesleki Teknik Eğitimin Nitelikleri 12
2.2.2. Mesleki Teknik Eğitimin İlkeleri 13
2.2.3. Mesleki Teknik Eğitim Finansmanı 19
2.2.6. Mesleki Teknik Eğitimde Verimlilik 21
2.2.7. Mesleki Teknik Eğitimde Maliyet 25
2.2.7.1. İç Verimlilik 25
2.2.7.1.1. Öğrenci- Öğretmen Oranı 26
2.2.7.1.2. Öğrenci Başına Birim Cari Harcama 29
2.2.7.2. Dış verimlilik 31
2.3. EĞİTİMDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 34
2.3.1. Eğitide Ölçme 34
2.3.2. Eğitimde Değerlendirme 36
2.3.3. Ölçme Nitelikleri ve Düzeyleri 37
2.3.4. Devimsel Özelliklerin Ölçülmesi 40
2.4. PSİKOTEKNİK 43
2.4.1. Tanımı 43
2.4.2. Psikotekniğin Gelişmesi 43
2.4.2.1. Dünyadaki Gelişimi 44
2.4.2.2. Türkiye’deki Gelşimi 47
2.4.3. Testlerin Sınıflandırılması 48
2.4.4. İnsana Ait Ölçülebilen Özellikler 49
2.4.5. İnsan Özelliklerinin Ölçülmesinde Kullanılan Test Bataryaları 55
2.4.6. Psikoteknik Test 58
2.4.6.1. Psikoteknik Test Hazırlama Süreci 59
2.4.6.1.1. Test havuzu oluşturulur: 60
2.4.6.1.2. Soruların sıralanması: 60
2.4.6.1.3. Test uygulama kılavuzu oluşturulur: 60
2.4.6.1.4. Test süresinin belirlenmesi: 61
2.4.6.1.5. Sayısal değer oluşturulması: 61
2.4.6.2. Psikoteknik Testlerin Taşıması Gerekli Özellikler 61
2.4.6.2.1. Geçerlilik: 62
2.4.6.2.2. Güvenirlik: 62
2.4.6.2.3. Homojenlik: 62
2.4.6.2.4. Ekonomiklik: 62
2.4.7. Psikoteknik Batarya Hazırlama Süreci 62
2.4.7.1. Yetenek+Özellik Çözümlemesi: 63
2.4.7.2. Batarya Oluşturulması: 65
2.4.7.3. Bataryanın Kontrol Edlmesi: 65
2.4.7.4. Batarya Sayısal Değerinin Hazırlanması: 66
2.4.7.5. Batarya Kılavuzunun Oluşturulması: 66
3. BÖLÜM YÖNTEM 67
3.1. ARAŞTIRMA MODELİ 67
3.2. EVREN VE ÖRNEKLEM 67
3.3. VERİLER VE TOPLANMASI 67
3.4. VERİLERİN ÇÖZÜMÜ VE YORUMLANMASI 70
4. BÖLÜM BULGULAR VE YORUM 71
4.1. ‘Beceri ölçümü için daha önce iş analizi yapılarak iş profili hazırlanmış mıdır?’ 71
4.2. ‘Beceri ölçümü için hazırlanan testlerin ve bataryanın güvenirlik düzeyleri yeterli midir?’ 72
4.3. ‘Öğrencilerin akademik ders başarıları ile testlerden aldıkları puanlar arasında bir ilişki var mıdır?’ 73
4.4. ‘Öğrencilerin atölye ders başarıları ile testlerden aldıkları puanlar arasında bir ilişki var mıdır?’ 74
4.5. ‘Öğrencilerin kendi becerileri hakkındaki düşünceleri ile testlerden aldıkları puanlar arasında bir ilişki var mıdır?’ 75
4.6. ‘Öğrencilerin fakülteye giriş puanları (ÖSYM) ile testlerden aldıkları puanlar arasında bir ilişki var mıdır?’ 79
4.7. ‘Öğrencilerin fakülteye giriş puanları (ÖSYM) ile akademik ders başarı puanları ve atelye ders başarı puanları arasında bir ilişki var mıdır?’ 79
5. BÖLÜM SONUÇ VE ÖNERİLER 81
5.1. SONUÇ 81
5.2. ÖNERİLER 85
EKLER: 94
EK A Bilgi Toplama Formu 95
EK B Batarya ve testlerin uygulama kılavuzu 98
EK C: Çizim Testleri İçin Kullanılan Şekil 101
EK D: Teknik Eğitimde kullanılan iş resmi ve değerlendirilmesi 102EK E Değişkenlerin analiz ve tablolarda kullanılan adları ve açıklamaları (Alfabetik) 103
EK F Değişkenlerin ortalamaları, standart sapmaları, Minimum ve Maksimum değerleri 104
EK F - devam Değişkenlerin ortalamaları, standart sapmaları,standart hataları, min. ve mak. değerleri 105
EK G Değişkenlerin Kendall’s tau-b korelâsyonu ve önem derecesi 106
EK H Değişkenlerin Momentler Çarpımı Korelâsyonu ve önem dereceleri 107
EK H - devam Değişkenlerin Momentler Çarpımı Korelâsyonu ve önem dereceleri 108
KAYNAKÇA 109
ÖZGEÇMİŞ 115
Çizelgeler Listesi
Çizelge1. Konsolide Devlet Bütçesi İçinde Eğitim Harcamaları (cari fiyatlar ile) 20
Çizelge2. Milli Eğitim Bakanlığı Bütçesi ve Bütçe Dışı Gelir Kaynakları (Milyon TL ) 21
Çizelge3. Okullaşma oranlarında sayısal hedefler 26
Çizelge4. Türkiye’de Tüm Düzeylerde Öğrenci/Öğretmen Oranları 27
Çizelge5. Mesleki Teknik Liselerde Yıllara Göre Öğrenci/Öğretmen Oranları 27
Çizlge6. Ülkelere ve Mesleki Eğitim Düzeyine Göre Öğrenci / Öğretmen Oranları 28
Çizelge7. V. Beş Yıllık Plan Döneminde Resmi Liselerde Sınıfta Kalan Öğrencilerin Toplam Birim Maliyetleri. 29
Çizelge8. Uygulanan testlerin uygulamalar arası korelasyonu ve nem derecesi. 72
Çizelge9. Test tamamlama süreleri arasındaki korelasyon ve önem derecesi 72
Çizelge10. Test hata sayıları arasındaki korelasyon ve önem derecesi 72
Çizelge11. Akademik Ders Başarısı ile Testler arasındaki ilişki 73
Çizelge12. Atölye Des Başarısı ile Testler arasındaki korelasyon ve önem derecesi 74
Çizelge13. ‘Özellikle el becerisi gerektiren işlerle uğraşmaktan hoşlanır mısınız?’ sorusuna verilen cevaplar ile test puanları arasındaki ilişki 75
Çizelge14. ‘Genellikle sağ elinizi mi kullanırsınız?’ sorusuna verilen cevaplar ile test puanları arasındaki ilişki 75
Çizelge15. ‘Uzun süre dikkat gerektiren işlemleri sıkılmadan yapabilir misiniz?’ sorusuna verilen cevaplar ile test puanları arasındaki ilişki 76
Çizelge16. ‘El becerisi gerektiren işler yapar mısınız?’ sorusuna verilen cevaplar ile test puanları arasındaki ilişki 76
Çizelge17. ‘Zamana karşı bir iş yaparken hızlı olmak endişesi ile hata yapar mısınız.?’ sorusuna verilen cevaplar ile test puanları arasındaki ilişki 77
Çizelge18. ‘Özellikle el becerisi gerektiren işlerde becerikli misiniz?’ sorusuna verilen cevaplar ile test puanları arasındaki ilişki 77
Çizelge19. ‘İki elinizi birden kullanmanızı gerektiren işleri başarıyla tamamlar mısınız?’ sorusuna verilen cevaplar ile test puanları arasındaki ilişki 78
Çizelge20. ‘Bir işi zamana karşı yaptığınızı düşündüğünüzde heyecanlanır mısınız?’ sorusuna verilen cevaplar ile test puanları arasındaki ilişki 78
Çizelge21. Öğrencilerin fakülteye giriş puanları (ÖSYM) ile testlerden aldıkları puanlar arasındaki ilişki 79
Çizelge22. Öğrencilerin fakülteye giriş puanları (ÖSYM) ile Akademik Ders başarı puanları ve Atelye Ders başarı puanları arasındaki ilişki 79
Şekiller Listesi
Şekil 1 Eğitimde Değerlendirme Süreci 36
Şekil 2 İş Profili Örneği 65
Şekil 3 Sekiz Yıllık Temel Eğitimde Mesleki Yönlendirme 90
Şekil 4 Endüstri Meslek Liselerinde uyulacak değerlendirme sistem şeması 91
( Kaynak göstermek koşulu ile alıntı yapılabilir. Daha fazla bilgi almak için iletişim bölümüne bakınız.) |
