Dersin Tanimi

Türkçe Ögretimi, adindan da anlasilacagi gibi, anadilinin nasil ögretilecegini konu alan bir yöntem dersidir. Bu derste, Ilkögretim 2-5. siniflarda Türkçe'nin nasil ögretilecegi konusu Dinleme, Okuma, Konusma, Yazma basliklari altinda ele alinmistir. Yeni program yaklasimi ile birlikte Görsel Okuma ve Görsel Sunu basligi altinda iki ögretim konusu daha ilave edilmistir. Özel ögretim yöntemlerinden olan Türkçe Ögretimi dersinde, önce bu dört alan problemleri ile birlikte tanitilir. Alani tanimak için “okuma, yazma, konusma ve dinleme” konusunda yazilmis makale ve yazilar okunur, üzerinde tartisilir. Bu çalismalar sürdürülürken, Türkçe Ögretim Programi ayrintilari ile incelenir. Yine, derste, 1-5. Sinif Ögretmen Kilavuz Kitaplari, Ögrenci Ders Kitabi ve Ögrenci Çalisma Kitaplari'ndaki uygulamalar gözden geçirilir. Yapilandirmaci Ögrenme Yaklasimi'nin uygulamadaki yöntemi, Aktif Ögrenme' ye özel bir önem verilir.

Dersin Ilkögretimdeki Yeri, Önemi ve Amaci

Programli egitim içinde, Türkçe ögretimi, bir taraftan kisinin anlama ve anlatmaya dayali dil becerileri ni, bir taraftan da Türkçe ders kitaplarinda ele alinan metinler araciligi ile kisinin duygu, düsünce ve degerlerini dolayisi ile kisiligini gelistirmeyi amaçlamaktadir. Türkçe ögretiminin öznel ve nesnel amaçlari olarak isimlendirebilecegimiz bu amaçlara, ancak sinif içinde ve sinif disinda yapilacak pek çok çalisma ve uygulamayla ulasilabilir. Çünkü, bu ders ögrenciye, ders islenirken, metindeki bilgiler yaninda, kendi duygu ve düsüncelerini metinler araciligi ile baskalarinin duygu ve düsünceleri ile karsilastirabilecegi ve zenginlestirebilecegi en uygun çalisma ortami sunar. Ögrencinin kendisini yazili ve sözlü olarak ifade etmesine yönelik çalismalarin yapildigi bu derste ögrenci bilgiden daha çok dil becerilerini gelistirme firsati bulur. Bu sebeple de Türkçe dersi “ ifade ve beceri dersi ” olarak nitelendirilmektedir.

Diger taraftan, Türkçe dersinde verilen egitim ve ögretimle, ögrencini dinleme, okuma, konusma ve yazma becerilerini gelistirilirken, aslinda çocugun diger dersleri anlamasi da kolaylastirilmis olur. Ögrenci, dil'i kullanarak ögrenir. Bu sebeple, her biri farkli bir anlama becerisi gerektiren Sosyal, Fen ve Teknoloji ve Matematik dersleri dil becerileri gelistirildiginde daha kolay ögrenilir.

Bilindigi gibi dil, kisilerin birbirini anlamasi yaninda içinde yasadigimiz dünyayi anlama ve anlatmasinin da bir aracidir. Bu aracin, okulda verilen ögretimle gelistirilmesi, kisinin becerileri ile oldugu kadar sahsiyeti ile de toplumda layik oldugu yeri almasini saglayacaktir. Ve tabii, dilini iyi kullanan sahsiyetli bireylerden olusan bir toplumda insanlar birbirlerini daha iyi anlayacak, birbiriyle anlasan insanlarin ülkesinde, isler daha nitelikli yapilacak, üretim daha verimli olacak ve en önemlisi de iletisim kazalari daha az yasanarak problemler daha kolay çözülecektir.

Yukaridaki açiklamalara bagli olarak, Türkçe Ögretiminin Ilkögretimdeki amacini söyle özetlenebilir:
Türkçe dersinin amaci, yapilan uygulamalar ve sinif içi etkinliklerle, ögrencinin dille ilgili dört temel dil becerisini gelistirmek ve ayni zamanda, ögretmen - ögrenci arasinda kurulan iletisim ve kullanilan metinler vasitasiyla bireyin insan, toplum ve kültürel degerlerle ilgili kavram dünyasini zenginlestirerek kisilik gelisimine yardimci olmaktir.

Dersin, Ilkögretim, Sinif Ögretmenligi Ana Bilim Dalindaki amaci ise, yine yukaridaki açiklamalara bagli olarak, Türkçe'nin anadili olarak ögretilmesinde yararli olabilecek alan bilgisini kazandirmak, kullanilabilecek yöntem ve teknikleri tanitmak, yapilan uygulamalarla ögretmen adaylarini sinif ortaminda bu dersi islemeye hazirlamak ve bu ögretim alaninda üretilen bilgileri paylasmaktir.

Dersin Ilkögretim Okullarinda Islenisi Ile Ilgili Genel Açiklamalar

Ilkögretim Okullarinda, Türkçe dersi 2005-2006 Ögretim yilindan baslayarak, Yapilandirmaci Ögrenme Yaklasimi' na uygun olarak islenmektedir.

Türkçe dersinin islenisinde de diger derslerde oldugu gibi tematik bir yaklasim benimsenmistir. Milli Egitim Bakanligi, Birey ve Toplum, Saglik ve Çevre, Hayaller ve Gizemle, Güzel Sanatlar, Saglik ve Spor … gibi temalar belirlenmis, ve bu temalara uygun metinler seçilerek ders kitaplarinda islenmistir.

Yeni program yaklasimina göre, Ilkögretim okullarinda dersin islenisi, daha önceki uygulamalardan farklidir. Ders kitabindaki her bir okuma parçasinin (metnin) islenisi 5 ana baslik altinda yapilacak çalismalar olarak yeniden düzenlenmistir. Hazirlik, Anlama, Metin Araciligi Ile Ögrenme, Kendini Ifade Etme ve Degerlendirme basliklari altinda yapilacak çalismalar için, Ders Kitabindaki her bir metne bir haftalik süre ayrilmistir. Bilindigi gibi metinler, Türkçe dersi islerken kullanilacak ders aracidir. Yeni program yaklasiminda, ögrencilerin metinler araciligi ile zihin becerileri ni gelistirmek, amaç olarak belirlenmistir. Böyle bir gelisimin ortaya çikmasi, anlama ve anlatma becerilerini gelistirmek için yapilacak dil çalismalarinin niteligine baglanmistir.

Yapilandirmaci Ögretim Programi, Türkçe dersindeki , “dinleme, konusma, okuma ve yazma yaninda, görsel okuma ve görsel sunu” çalismalarinin, yukaridaki amaca bagli olarak islenmesini istemektedir. Türkçe Ögretim Programi'nda, hadeflenen zihin ve dil becerileri Kazanimlar basligi altinda, her ögrenme alani için tek tek yazilmistir. Ögretim Programi Kilavuzu'nda da bir metnin (okuma parçasinin) bu kazanimlara göre islenirken ne tür etkinlikler yapilabilecegi örneklenmistir. Ögretmenden, beklenen bu örnek çalismalardan hareketle kendi sinifina uygun kazanimlari seçmesi, etkinlikleri gelistirmesi ve uygulamasidir.

Ayrica, yeni yaklasim, Türkçe dersinde yapilacak bütün çalismalarda, ögrencilere yasadiklari hayatta daha etkili olmalarini saglayacak beceriler kazandirilmasini istemektedir. Programda, Temel Beceriler veya Üst Beceriler olarak geçen Problem çözme, Karar verme, Girisimci olma, Elestirel düsünme … gibi temel becerileri kazanan ögrencilerin, içinde yasadiklari toplumda verimli, üretken, basarili ve etkili bireyler olacagi belirtilmistir.

Türkçe Ögretim Programi'nda ayrintilarinin verilen bu yeni program yaklasimina göre Türkçe Ögretimi dersinin Ilkögretim, Sinif Ögretmenligi Ana Bilim Dali'daki islenisi ve dersi alan ögrencilerin sorumluluklari asagida belirtilmistir.

Dersin Islenisi ve Sorumluluklar

1- Önce, yeni program anlayisi hakkinda açiklama ve bilgilendirmeler yapilir. Daha sonra, her ögrenci, ilk iki hafta içinde Okuma Egitimi ve Çocuklarda Dil Gelisimi kitabini önemli buldugu yerlerin altini üstünü çizerek okur ve Yapilandirmaci Program yaklasimini notlar alarak inceler. (1. Sorumluluk) Daha sonra, gruplar halinde çalisarak bu teorik bilgilerin uygulamaya nasil yansiyacagini, kitaptaki bilgilerin uygulamaya nasil aktarilacagini tartisir; tartismalar esnasinda her ögrenci yine notlar alir ve bu notlar karsilastirarak grupça ortak bir metin hazirlanir. Son olarak bu metinler 2. hafta 5-10 dakikalik konusmalarla sinifa sunulur.

2- Yapilandirmaci Program yaklasimina göre Türkçe dersi islenirken, nasil bir ögrenme ve ögretme faaliyeti sürdürülecegi; ögrenci, ögretmen'in yeni tanimlarina göre dersin ögretiminin nasil olmasi gerektigi; ögrenme ortami'nin özellikleri ve ders araç gereçlerinin yeri, önemi ve degerlendirmenin nasil yapilacagi, 3. hafta da dersin ögretim elemanin sinifta yapacagi sunum ve ögrencilerin aldigi notlar üzerinden tartisilir.

3- Her ögrenci, Türkçe Ögretimini ile ilgili Makale ve Ilgili Yazilar'in tamanini 1. haftadan baslayarak 5. hafta nin sonuna kadar okur, altini üstünü çizer ve gerekli notlari alir. (2. Sorumluluk) Belirlenen tarihe kadar devam edecek bu çalisma devam ederken, her grup makalelerden birini seçer; üzerinde çalisir. Alan bilgisi ile ilgili bu makaleleri okuyan üzerinde çalisan gruplar, diger ögrencilerin anlamasini kolaylastiracak, önemli yerlerine dikkatlerin çekecek sekilde -kavrama asamasina uygun dönüstürmeler yaparak- bu bilgileri 4-7. haftalar da sinifla paylasilir. (3. Sorumluk)

2- Ögrenciler, yeni program yaklasimini incelerken ve gruplar sunum yaparken aldiklari notlari, kendi tuttuklari notlara, ekler yaparak zenginlestirir. Daha sonra ders içinde tuttuklari bu notlari ve yaptiklari diger çalismalari düzenleyerek olusturduklari metni ara sinavi tarihinde yapilacak Görüsme'de dersin ögretim üyesine sunar. (4. Sorumluluk-Ara Sinav)

5- Bu çalismalarin hemen arkasindan, her ögrenci bir sinif ve bir tema belirler ve seçtigi temaya uygun bir metninin önce kazanimlarini sonra islenisini ders kitaplarindan inceler. Bu incelemeyi yaparken, kitaplardaki diger metinlerin islenisini ve isleniste kullanilan etkinliklere göz atar. Ögretim Programi Ögretmen Kilavuzu'ndaki 1-5 siniflar için hazirlanan örnek islenisleri gözden geçirir. Bu çalismalarinin bir sonucu olarak, ayni metnin kazanimlarini degistirerek bir haftalik yeni bir islenis hazirlar. Bu çalismayi ara sinav tarihinde yapilacak Görüsme'de dersin ögretim ögretim elemanina sunar. (5. Sorumluluk-Ara Sinav)

6- Üçüncü haftadan itibaren daha önceden olusturulan ögrenci çalisma gruplari, kendi seçtikleri Öyküleyici, Bilgilendirici ve Siir'i islemek üzere bir araya gelir. Islenis olarak planlar; derste kullanacaklari yöntem ve teknikleri belirler, kullanacaklari araç gereçleri ve ögretim materyallerini hazirlar.

Her grup, çalismalarin daha basindan itibaren grubun çalismasi ile ilgili bütün bilgileri, karalama ve üretilen ögretim materyallerini veya çizimlerini bir dosyada toplar. Grup, ara sinav tarihinde ( 8. hafta ) Görüsme esnasinda, bu dosya ile birlikte, sinafa yapacaklari sunumu dersin ögretim elemanina anlatir. (6. Sorumluluk- Ara Sinav) Grup dosyasinin sunumu sirasinda, ulasilan makaleler, ilgili yazilar ve üretilen ders araç-gereç ve materyallerinin kendisi veya çizimler ek olarak dosyaya konur. Grubun sinif içinde, disarida ve kütüphanede yaptigi bütün çalismalar Içindekiler basligi altinda dosyanin ilk sayfasinda bulunduklari sayfalar da belirtilerek yazilir.

Grup bir metini islemek üzere yaptigi bütün hazirligi, sunum haftalarinda, örnek islenis olarak ögretmen adayi arkadaslarina sunar. (7. Sorumluluk- Grup)

Yararlanilacak Kaynaklar

Okuma Egitimi ve Çocuklarda Dil Gelisimi , Yrd. Doç. Dr. Bekir Savas, Alfa Yayinlari, Istanbul

Kuramdam Uygulamaya Türkçe Ögretimi , Editör: Cemal Yildiz, Pegema Yayinlari, Ankara

Türkçe Ögretimi ve Tam Ögrenme , Dr. Sedat Sever, Ani Yayincilik ANKARA

veya Türkçe Ögretiminde Tam Ögrenme , Yapa Yayinlari ISTANBUL

Türkçe Ögretimi , Prof.Dr. Özcan Demirel, Melek Sahinel PegemA Yayincilik, ANKARA

Türkçe Ögretimi, Makaleler ve Ilgili Yazilar -Fotokopi