Büyükada flora (bitki örtüsü) turuna adaya attığımız
ilk adımlarla birlikte başladık; öncelikle
adaları, flora bakımından İstanbul’un Avrupa ve
Anadolu yakasından ayıran en önemli etken olan ikliminden
bahsettim.
İstanbul’un Anadolu yakasında bulunan Çamlıca
tepeleri, Kayışdağı ve Alemdağı’nın kuzey rüzgârlarını
kesmesi adaların daha ılıman bir iklime sahip olmasını
sağlamış, böylece de adalar
Akdenizli bir coğrafyaya sahip olmuştur, ayrıca yine aynı
nedenle İstanbul’da yetişemeyen yada iyi gelişme gösteremeyen
bazı
egzotik (yabancı kökenli) bitkiler de burada sağlıklı
bir gelişme
göstermişlerdir. 1856 yılında başlayan vapur
seferleriyle birlikte Büyükada’yı yazlık bir mekân
olarak değerlendiren varlıklı
Türkler ve özelliklede azınlıklar burada yaptırdıkları
villa ve köşklerin bahçelerine Avrupa fidanlıklarından
getirdikleri bir çok türde
egzotik bitki diktirmişlerdir.
Verilen bu ön
bilginin ardından yolumuzun üzerinde bulunan
ve kimileri
egzotik olan kimileride olmayan ağaç ve çalıları tanıtarak
yürümeye başladık, aynı zamanda da bu bitkilerden
hangilerinin adaya uygun olup olmadığı hakkında da konuştuk.
En çok
üzerinde durduğumuz ağaçlar, adalara güneyli bir hava
veren Sedir ağaçları (Himalaya sediri / cedrus deodora
ve Atlas sediri /
Cedrus atlantica), Akdeniz servileri (Cupressus
sempervirens)
ve Kanarya hurmaları (Phoenix Canariensis)
oldu. Bu ağaçların
dışında Porsuk ağacını (Taxus baccata), At
kestanesini (Aesculus
hippocastanum), Çin yelpaze palmiyesini (Trachycarpus
fortunei)
ve sabırlığı inceledik. Yolumuzun üzerinde rastladığımız
Dişbu
daklar (Fraxinus) ve Akça ağaçların(Acer)
adanın iklimine uygun
olmadığı üzerinde durduk. (Japon Akça ağacı dışındakiler)
Rum
yetimhanesine doğru gittiğimiz için, adanın çeşit çeşit
ve çok gü zel egzotik bitkilerinin bulunduğu Nizam
caddesini inceleyemeden yolumuza devam ettik. Ve birazdan
kendimizi adalarda doğal
olarak orman kuran tek ağaç türü olan Kızılçam’ların
(pinus brutia)
arasında bulduk. Bize Marmaris’i yada benzeri bir güney
bölgemizi hatırlatan bu yolda adaların doğal bitki örtüsünden
bahsettik.
Kızılçam ormanından, genellikle bu ormanın altında
bulunan maki den ve boyları bir metre geçmeyen çalılardan
oluşan garip topluluklardan kısaca söz ederek yürümeye
devam ettik, yol kenarlarında maki elemanlarına da rastlıyorduk,
bu çalıları yada küçük ağaççıkları tanıtarak
devam ediyorduk,bu arada etrafımız küçük
bir maki ve garip elemanı olan pembe ve beyaz çiçekli
ladenlerle
(Cistus creticus ve cistus salvifolsus) çevriliydi.
Boylu maki elemanlarından olan Kermes meşesi(Quercus
coccifera) Menengiç
(Pistacia terebinthus), Akçakesme (phillyra
latifolia) Kocayemiş
(Arbutus unedo) küçük topluluklar halinde yol
boyunca bize eşlik
ettiler.
Rum
yetimhanesinin önüne geldiğimizde kızılçamlardan uzun uzun
bahsettik. Konuyla ilgisi olmayan insanların 1990 yılında
ki bir sempozyumda ortaya attığı bir tez olan
“adalarda bulunan kızılçam ormanlarının doğal olmayıp
150 yaşında olduğu” görüşünün yanlışlığı üzerinde
durduk ve kızılçamın bazı özelliklerinden bahsettik.
Bir süre sonra
lunapark mevkiine giderek orada yarım saat ka
dar dinlendik ve enerji toplayıp adanın en yüksek noktası
olan
(200 m üzeri) Aya Yorgi tepesine doğru yürümeye
koyulduk. Bu
yolun sağ yanında kızılçamlar, denize bakan sol yanında
ise maki
toplulukları hakim durumdaydı. Buradaki makiye o ana kadar
gördüklerimizle birlikte yeni elemanlarda katılmıştı.
En çok
rastladıklarımız süpürge çalısı yada Funda (Erica
arborea)Katran ardıcı (Juniperus axycedrus) ve
delice yani yabani zeytin
(Olea europaea) oldu. Buradaki maki toplulukları içinde
son
baharda çok lezzetli meyveler veren kocayemişlerden birine
gezi
kolunun getirdiği çaputları grupça bağladık(Aya
Yorgi’ye çıkan
bu yol boyunca çaput bağlayıp dilek tutmak gelenek olmuştur)
dönüşte de aynı ağaca ders belgeliğinin ismi asıldı.
Gezimiz Aya
Yorgi tepesinde son bulduğunda adaların gerek egzotik
bitkileri gerekse doğal bitki örtüsü hakkında genel bir
bilgi edinilmiş oldu, özellikle doğal bitki örtüsünün
en önemli ağaç ve çalı türlerinin çoğunu inceledik.
Ders Belgeliği
üyeleri ve diğer arkadaşlar ilgi gösterdikçe Belgelik Ağaçları
kolunun etkin olarak katıldığı bu ilk gezinin devamının
da geleceğine eminim, ayrıca bazı arkadaşların gösterdikleri
yoğun ilgi beni çok sevindirdi ve bir sonraki gezinin plânını
tez
elden hazırlamamı sağladı.
Tutanak: Volkan YALAZAY (belgelik
ağaçları çalışma grubu)