Birçokları Darwin'in yaşama savaşı teorisini ve ona bağlanan ayıklanmaya
dayanarak yarışmacı eğitimi destekliyorlar. Bazıları da sözde
bilimsel çalışmalarla, ekonomik yarışma alanında tekler arasında
yıkıcı bir savaşın zorunlu olduğunu ispatlamayı denediler.Ama doğru
değildir bu görüş; çünkü insan yaşama savaşındaki gücünü
toplum halinde yaşayan bir canlı varlık olmasına borçludur.Bir karınca
yuvasında nasıl tek tek karıncaların birbiriyle savaşması, yaşamaları
için zorunlu değilse, insan toplumunda da teklerin yaşamak için
birbiriyle savaşmaları şart değildir.
Yaşamanın amacı kaba anlamıyla başarı olduğu inancını
gençlere aşılatmaktan sakınmalıyız. Çünkü başarı kazanan bir
insan başkalarından büyük pay alır ve bu pay çok kez onlara gördüğü
hizmetin karşılığını kat kat aşar. Bir insanın değeri verdiğiyle
ölçülür, alabileceğiyle değil.
Okulda ve hayatta çalışmanın en önemli dürtkeni çalışma
zevki, yaptığını görme sevinci ve alınan sonucun toplum için değerini
bilmedir. Gençlerde bu ruh güçlerini uyandırmak ve artırmak okulun
başlıca işidir. Yalnız böylesi bir psikoloji temeline dayanarak
insanlığın en yüce değerlerine ulaşma isteği ve sevinci yaratılabilir:
O değerler de bilgi ve sanattır.
Şüphesiz bu dediğim verimli ruh yeteneklerini uyandırmak,
zor kullanmaktan ya da kişisel tutkuyu dürtüklemekten daha güç bir
iştir, ama bu yolun daha güç olması, daha değerli olmasına engel
değildir. Önemli olan çocuğun oyun eğilimini, doğal olan kendini gösterme
isteğini geliştirmek ve onu toplumun bütün iş alanlarına götürmektir.
Böyle bir eğitimin temeli, sonu başarıya ve değerin bilinmesine
varan bir çalışma isteğidir. Okul bu temele dayanıp çalışmayı
başarırsa yeni kuşaklar ona büyük saygı gösterecekler ve okulun
verdiği ödevleri bir çeşit armağan sayacaklardır. Ben okul zamanını
tatil günlerinden daha çok seven çocuklar tanıdım.
Böylesi bir okul, öğretmenden kendi alanında bir çeşit
sanatçı olmasını ister. Okulda bir havanın esmesi için ne yapılabilir?
Bunun evrensel yolunu bulmak insanın hiç hasta olmamasına çare
bulmak kadar zordur. Ama bu zorunlu koşulları bulmak mümkündür. İlk
olarak, öğretmenlerin böylesi bir okulda yetişmiş olmaları
gerekir. İkinci olarak, öğretmene öğreteceği şeyleri ve öğretme
yollarını seçmekte büyük bir özgürlük verilmelidir. Çünkü
zorlama ve dış baskı öğretmenin de iş görme sevincini öldürür...
