1888 -1988 tarihli günlerin yazılmışlarıyla
dayanılmış Erzincan dağlarına
bakarız apaçık ovaya.
-
1888
Deprem büyük hasar verdi.
-
1891
Hamidiye Kışlası inşa edildi. Bina kışla, 1906-1908 yıllarında da Harp
Okulu olarak kullanıldı. Rus işgalinde depo olan bu bina işgal
kuvvetlerinin geri çekilişinde yakıldı.
uzun topçular
ailesinden Ahmet 1890
-
1906
Erzincan Harbiye Okulu açıdı.
-
1906
Erzincan'da son gecem bu. Erzincan'da son gecem... Erzincan'da son...
... Taze ekmek kokuları geliyor burnuma. Çarşı fırınları çoktan
ateşlerini yakmış, has undan ekmekler pişiriyorlar az sonra uyanacak
Erzincan halkı için. Şafak az sonra sökecek demektir bu. Doğacak günün
Pazar olduğunu anımsıyorum. Haftalık pazar kurulacak yine Buğday
Meydanı'na. Cıvır cıvır sesler evimizin içine dolacak hava kararıncaya
dek. Ama ben duymayacağım. Kalabalığı da görmeyeceğim. Geleceğin bana
neler hazırladığını bilmeden, İstanbul'a gitmek üzere ayrılacağım
doğup büyüdüğüm şehirden...
Saray Meydanı'nda Son
Gece, Selma FINDIK Remzi Kitabevi Şubat 2000 (Küçük yaşta anasız
babasız kalmıştı Fikret. Hocası Kazım Bey'in yanına sığınırken,
günlerin kendisine neler getireceğini bilmiyordu... Memleket hasretini
tanımıyordu daha... 1906 ların Erzincan'ından ayrılış sahneleri ve 1919
Erzincan kışında dönüşü... umut "gün ola devran döne"....)
-
1908
Erzincan Harbiye Okulu, İstanbul harbiyesine tevhit edilmesi nedeniyle
kapandı.
-
1908
temmuz 23, Behçet Kemal Çağlar Erzincan'da doğdu. Cumhuriyet
değerlerini dolaysız bir biçimde Atatürk'ün kişiliğiyle özdeşleştiren
şiirleriyle tanınır. Ana Biritanica
-
1915
Şubatın
beşinde menzilden verilen hayvanlarla 64 kişilik bir ihtiyar subay
adayı kafilesiyle Erzincan'a doğru yola çıkıldı. Bir gece büyük
bir Ermeni köyünde kaldıktan sonra güzel ve şirin kazalardan biri olan
Zara'ya geldik, bizi evlere taksim ettiler, halk tarafından çok iyi
karşılandık, olağanüstü konukseverlik ve saygı gördük. Öteki kazalara
oranla bakımlı, düzenli olan güzel Zara'da birçok askeri pavyon inşa
edilmekteydi. Zara'dan sonra birçok dağlar geçerek sekiz on evle
birkaç handan ibaret Refahiye'de geceyi geçirdik.
Çardaklı Dağları'nı, kar ve
tipi arasında oldukça zahmetle geçerek, Erzincan'ın yazlığı olan
Yalnızbağ'da geceyi geçirdikten sonra, yüksek kubbeli camisiyle çok
uzaklardan görülen Erzincan'a erkenden vardık. Anadolu'nun ortasında
böyle bir şehir bulunacağını hayal bile edemezdim. Temiz olmamakla
beraber, geniş sokaklar, muhteşem resmi binaları, halkın
misafirseverliği, bizde çok güzel duygular yarattı. Meşrutiyet'ten
önce 4. Ordu'nun merkezi olması burasının imar görmesine sebep olmuş,
birkaç da fabrika kazandırmıştır. Bir kaç arkadaşla deri ve kösele
fabrikasını gezdik, Avrupa malı ayarında sağlam mal çıkardığını
gördük. Dayanıklı kumaş yapan çuha fabrikasını, uzakta bulunduğu için
göremedik.
Birinci Dünya Savaşı'nda bir yedek subayın anıları, Faik Tonguç;
İş Bankası Yayınları Nisan 1999
Numan efendinin torunları; Halis ve Muhlis Karakullukçu
-
1916
temmuz 24, Rus ordusunun işgali, Ermeni asker ve komitacıların yağma
ve katliamı.
Mustafa Kemal Atatürk: "Rus Ordusu
1915'te taarruz başlattığında o zaman çarlığın hizmetinde bulunan
Taşnak Komitesi, birliklerimizin gerisindeki Ermeni ahalisini isyan
ettirmişti. Düşmanın üstünlüğü karşısında çekilmeye mecbur kaldığımız
için kendimizi iki ateş arasında görüyorduk. İkmal ve yaralı
konvoylarımız katlediliyor, Türk köylerinde terör hüküm sürüyordu. Bu
cinayetleri işleten, saflarına eli silah tutan tüm Ermenileri katan
çeteler, silah ve iaşe ikmallerini, bazı büyük devletlerin sulh
zamanından itibaren kendilerine kapitülasyonların bahşettiği
dokunulmazlıklardan istifade ve bu maksada matuf olarak büyük stoklar
husule getirmeye muvaffak oldukları Ermeni köylerinde yapıyorlardı."
1921,
Clanence Streit ABD'li gazeteci (Cumhuriyet gazetesi 9 Mayıs 2005)
-
1918
şubat 13, Binbaşı Halit bey idaresindeki Milis kuvvetleri Ermenileri
sıkıştırırken, Türk kıtaları-kuvvetleri Erzincan'a girdi.
-
1919
ağustos 20, Erzurum'dan hareket ederek
Erzincan'dan geçen Atatürk bu geçişi Nutkunda belirtmiştir.
-
1923
3. Ordu karargahı Erzincan'da kuruldu.
Selükeli Ahmet (gazi)
1923
-
1926
şubat 16, Tük Hava Kurumu Erzincan şubesi kuruldu.
-
1927
Merkez nüfusu 16.104 (şehir)
-
1927
Asım Bezirci Erzincan'da doğdu. Türk edebiyatınıda 1960'lar öncesinde
yaygın olan izlenimci eleştiri yaklaşımına karşı nesnel eleştiri
yöntemlerini savunan yazılarıyla tanınan eleştirmen ve araştırmacı.
Ana Biritanica
-
1927
Tali Ziraat Mektebi öğretime başladı.
1928'de bir duvar dibi
-
1930
ağustos 15, Ali Kemali Erzincan isimli kitabının önsözünü yazdı.
"... Ben bu yolda ilk hatveyi attım.
Vatanın bundan sonra yetişecek güzideleri bu isri takip ve bu eseri
ikmal ederlerse, ruhum toprak altında artık beyazlaşmış kemiklerimin
bir bir raşei tefehhurle birbirine çarptığını duyacak. Bu da benim
için büyük ve kafi bir mükafattır."
Kitap 1932 yılında Resimli Ay Matbaası'nda 1. baskısı yapıldı.
-
1931
Türkiye Kızılay Derneği Erzincan Şubesi kuruldu.
-
1932
eylül 26, Türk Dili Birinci Kurultayı'nın açılışına Erzincan'dan altı
adet tebrik telgrafı gönderildi. Başköy halkı ve H.F. İdari heyeti,
Halk Fırkası, Erzincan Müftüzade Rıza Bey, Un fabrikası, Valilik.
Erzincan'da bir seçim
sandığı 1935 (?)
1937'li Erzincan
bahçesinde saz
-
1939
aralık 27, çarşamba günü gece saat 2.00'de "Büyük
Deprem"; Erzincan tamamen yıkıldı. 32.962 kişi öldü,
yaklaşık 100 bin kişi yaralandı ve 116.720 bina yıkıldı. Richter
ölçeğine göre 7,9 şiddetinde olan deprem Erzincan'dan Amasya'ya
(yaklaşık 400 km), Sivas'tan Karadeniz'e (yaklaşık 200 km) kadar olan
bir bölge içinde büyük tahribata yol açtı. En büyük yıkım Erzincan'da
yaşandı. Kurtarma ve yardım çalışmaları için hapishanelerdeki
mahkumlar bile seferber edildi. Bu mahkumlar 1940 yılında çıkarılan
özel bir kanunla affedildiler.
Cumhuriyetin 80 yılı, 6. sayı
"Erzincan ülkemizin en renkli yörelerinden biridir; destanı dillerde
dolaşır:
Erzincan'da bir kuş var,
Kanadında gümüş var.
Nazım Hikmet belleğimize derin acıyla kazınmış Erzincan depreminden
sonra bunu değiştirmişti:
Erzincan'da bir kuş var,
Kanadında gümüş yok.
Her nedense Erzincan denince aklımıza hep acı ve hüzün gelir; Ahmet
Muhip Dranas'ın ünlü şiirinde bile Fahriye Abla'yı bir Erzincanlıya
verip gurbete yollamaz mı!..."
İlhan Selçuk;
Cumhuriyet, 4 Eylül 1990
Bir zaman duymuş da şaşırmıştım:
Büyük Erzincan depreminde her taraf yerle bir oluyor.
Erzincan cezaevi müdürü çok cesur bir karar alıyor.
Bütün mahpusları, depremzedelere yardım etsinler diye
serbest bırakıyor.
"İnsanlığınıza kalmış bir şey, yardım ettikten sonra
sizi cezaevinde bekliyorum" diyor...
Mahpuslar, günlerce depremzede için çalışıyorlar.
Sonra cezaevine geri dönüyorlar.
Bir tek mahpus bile firar etmiyor!..
Bir o cezaevine, o mahpuslara bakın, bir de şimdiki
cezaevlerine ve şimdiki mahpuslara bakın...
Kaynak: İLKER SARIER, SABAH
online; 30.01.2000
-
1940
Merkez nüfusu 12.096 (şehir)
-
1942
Akşam Kız Sanat Okulu öğretime başladı.
-
1942
"Yeni Erzincan" haftalık gazetesi yayınlanmaya başladı.
-
1944
ağustos 16, Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel, Erzincan
Ortaokulu'nun binasının temelini attı.
1948-1959 yıllarında lise olarak
kullanıldı. Daha sonra "Merkez Ortaokulu" adını aldı; 1972 yılında
Merkez Ortaokulu yeni binasına taşındı.
-
1945
Merkez nüfusu 12.573 (şehir)
-
1945(?)
Yardım Sevenler Derneği Erzincan Şubesi kuruldu.
-
1947
şubat 16,
Gençlik Kulübü tarafından yapılan
"Çukur Ova Kır Koşusu"
-
1948
Erzincan Lisesi öğretime başladı.
-
1948
İnönü Anıtı'nın açılışı. Hekeltraş Ratip Aşur
Acudoğlu'nun en büyük ve
en önemli yapıtı.
-
1948
Erzincan İli Kültür ve Eğitim Derneği kuruldu.
-
1948
Muhtaç Çocuklar Koruma Birliği kuruldu.
-
1949
ekim 22, Zekeriye Mahmut Günem Erzincan Lisesi'nde Felsefe
öğretmenliğine başladı. 1907
Erzincan doğumlu Günem, Cenevre Üniversitesi'ni bitirdi; 13 eylül 1969
yılına kadar Erzincan Lisesi'nde görevini sürdürdü.
-
1950
Merkez nüfusu 18.043 (şehir)
-
1950
"Demokrat Erzincan" günlük gazetesi yayınlanmaya başladı.
-
1950
Karagücü spor kulübü kuruldu. (kırmızı-beyaz)
kardeşlerle
askerlik hatırası 1951
-
1951
Kız Sanat Okulu öğretime başladı.
-
1952
"Öz Erzincan" günlük gazetesi yayınlanmaya başladı.
-
1952
eylül 25, İş ve İşçi Bulma Kurumu hizmete başladı.
-
1953
kasım 11, Erzincan Lisesi yeni binanın temel atma protokolü:
"11 kasım 1953 çarşamba günü, saat
15.15'de vilayet karşısında ve Trabzon caddesi üzerindeki arsada
Erzincan Lisesi'nin temel atma töreni; başta sayın Vali İsmail Hakkı
Baykal, sırasıyla vilayet erkanı, Milli Eğitim Müdürü Hakkı Rodop,
Bayındırlık Müdürü Sırrı Yar'aş, Devlet Hastanesi Başhekimi Dr.
Ertuğrul Günsoy, Sağlık Müdür Vekili Dr. Avni Kefeli, Lise Müdürü Esat
Onatkut, İnşaatın müteahidi mühendis Şezket Kömürcüoğlu, Lise
öğretmeni Tahir Alangu, Mes'ude Alangu, Zekeriya Günem, Rahmi İder,
Atiye Yakın, Meknuze Gedik ve Lise öğrencileri huzurunda yapılmış,
Spor Salonu'nun güney batı köşesine kurban kanı akıtıldıktan sonra
protokol sırasına göre temele harç atılmış, memleket için hayırlı
olması temenni edilerek, bu protokolun bir örneği imzalanmış ve
tedavül eden paralarla birlikte, bir kavanoza konularak temele
gömülmüştür. 11 kasım 1953."
Bu bina 1959 yazında bitirilir ve
eski binadan taşınılır.
Fahri Taş, Açılışının 50. yılında Erzincan Lisesi, 1998
-
1954
Büyük depremde yıkılan genel kütüphane açıldı.
-
1954
Ali Ekber Çiçek Ankara Radyosu'na girdi.
(1938 yılında Ulalar köyünde doğdu.
400'den fazla türküyü derleyerek geniş kitlelere ulaştırdı.)
-
1954
ocak 1, Sümerbank Bez Fabrikası'nın iplik kısmı işletmeye açıldı.
-
1955
Merkez nüfusu 24.013 (şehir)
-
1955
"Yeşil Eğin" günlük gazetesi yayınlanmaya başladı.
-
1955
Prof.Dr. Tahsi Özgüç'ün bir rapor ile Urartu krallığına bağlı
Altıtepe'ye dikkat çekmiş; araştırma kazıları başlamıştır. Yapılan
kazılar sonucu ortaya çıkan Urartu eserlerinin en değerlisi, en
zenginidir. Bunlar Ankara Arkeoloji Müzesinde saklanmaktadır.
-
1955
Rus işgalinde yanan Hamidiye Kışlası'nın yerine yapılan bina askeri
lise ve ortaokul olarak kullanılmaya başlandı. 1967'de 3. Ordu
Karargahı nakledildi.
-
1955
Ticaret Lisesi öğretime başladı.
Erzincan'dan aile
fotoğrafı 1956
-
1956
Erzincan Şeker Fabrikası işletmeye açıldı.
-
1957
aralık 13, Orgeneral Cemal Gürsel 3. Ordu Komutanlığı'na atandı.
-
1958
Erzincan Verem Savaş Derneği Vali Kazım Atakaul'un başkanlığında
kuruldu.
-
1959
"Kazankaya" günlük gazetesi yayınlanmaya başladı.
-
1960
Merkez nüfus 36.420 (şehir9
-
1960
Girlevik Hidro-Elektrik Santralı elektrik üretimine başladı.
-
1961
İlkokul öğretmenleri tarafından hazırlanan "Ufuk" dergisi yayınına
başladı. (1961-1963)
-
1961
Erzincan Akşam Lisesi öğrenime başladı.
-
1961
Hüseyin Aktaş atletizme maratonla başladı.
Balkan şampiyoluğunu 3
kez kazanan (1970-72-73), Akdeniz Oyunları'nda kürsüye çıkan (1971) ve
Balkan karmasına (1963) seçilen Aktaş, 1941 yılında Erzincan'da doğdu.
Erzincan'da bir kurma
evin misafir odasında sünnet yatağı 1962
-
1962
nisan 11, çarşamba günü saat 14.30'da Erzincan Lisesi Öğrenci Radyosu
resmen yayına başladı. (Kısa delga, 41 metre, 7075 KC/s üzerinden)
-
1963
kasım 17, Nedim Muratoğlu belediye başkanı seçildi.
-
1965
Merkez nüfus 45.197 (şehir)
-
1966
Erzincan askeri lise ve ortaokulunun kapanması.
-
1967
ekim 11, Büyük deprem nedeniyle Erzurum'a taşınan 3. Ordu karargahı
tekrar Erzincan'a döndü.
Bahçe içi evde sabah
güneşi...1967
Türkiye İş
Bankası'nın Erzincan Şubesi'nin yeni binasında açılış töreni.
Belediye Başkanı Nedim Muradoğlu, 1968
-
1969
nisan 13, Erzincan Lisesi bilgi yarışmasında Türkiye şampiyonu oldu.
Edebiyat öğretmeni Mukim Sağır yönetiminde.
-
1970
Merkez nüfus 58.074 (şehir)
-
1971
Atatürk heykelinin açılışı, heykeltıraş Mehmet Şadi Çalık
-
1973
Lise ve dengi okullar futbol şampiyonasında Erzincan Lisesi Türkiye
Şampiyonu oldu.
Erzincan Yardım Sevenler
Derneği üyeleri bir toplantı sonrasında. 1974
-
1975
şubat 25, Erzincan olayları, kardeş
kavgası.
-
1978
ekim 19, İbrahim Uslu Erzincan Lisesi'nde Felsefe öğretmenliğine
başladı. 1950 Erzincan
doğumlu Uslu, İstanbul Üniversitesi'ni bitirdi; 3 mart 1980 yılına
kadar Erzincan Lisesi'nde görevini sürdürdü.
|