"İnsan önceden gören,
önceden belirleyen bir varlıktır. Bunun anlamı şudur. İnsan ve
yalnız insan, önceden görerek ve önceden belirleyerek olayların
akışına aktif bir şekilde karışabilir."
(1)
"Bu yeteneğe sahip
olmak insanın her şeyden daha çok ilgilendirir; çünkü bu yetenek
insanın bütün gücünü harcadığı ve yapıp-etmelerinin koşuludur
insanın bütün istekleri (...) önceden görmeye dayanır; insan
geçmişe (...) bile gelecekte ne olup-biteceğini önceden görmek,
zamanın şimdi boyutunda olup bitenleri anlamak, ona göre karar
vermek için döner, çünkü günü gününe yaşamak insana hiç bir onur
kazandırmaz" (1)
"İnsanın bilen,
yapıp-eden, değerleri duyan tavır takınan, önceden gören,
önceden belirleyen bir varlık olduğunu gördük. İnsan isteyen bir
varlık olarak yapıp-ettiklerini bir kesintiye uğratmadan
sürdüren, onların arkasında duran bir güce sahiptir."
(1)
"... öte yandan insan
değer duygusu olan ethik bir varlıktır. Bu, insanı haklı olanla,
haksız olan, iyi olanla, kötü olan arasında bir fark yapabilecek
bir durumu getiriyor. Bu haklı olanla iyi olanı gerçekleştirmeye
çalışmayı, haksız olanla, kötü olanı yapmaktan kaçınmayı
sağlayabilecek bir duruma getiriyor. Bunu insana
yapıp-etmelerini yöneten değer duygusu sağlar."
(1)
"... ancak değer
duygusuna sahip olan, kendisine hedefler, amaçlar koyan, planlar
tasarlayan bunları zamanın boyutları içinde gerçekleştiren bir
varlık bir toplum kurabilir." (1)
1.
Takiyettin Mengüşoğlu, İnsan Felsefesi.
